Hoe verzorg ik een droge huid?

droge huid verzorgen

Ga ik je iets nieuws vertellen in dit artikel? Waarschijnlijk niet… Maar toch vind ik het belangrijk om ook eens een achtergrondartikel te wijden aan de verzorging van een droge huid, iets wat bij veel mensen voorkomt. Nu het frisser in Nederland geworden is, komt het ook meer voor dan bijvoorbeeld in de zomer. Mogelijk verwacht je wel een iets ander artikel dan je gewend bent van een leverancier, maar in de eerste plaats ben ik nog altijd een masseur en kijk dan ook meer vanuit dat perspectief naar ons grootste orgaan: de huid.

De huid: anatomisch bekeken

HuidlagenWe beginnen dit artikel met een reis door ons lichaam: de anatomie van de huid.
Onze huid is ons grootste orgaan en bevat maar liefst een oppervlakte van gemiddeld twee vierkante meter. Op de afbeelding is goed te zien hoe onze huid er in doorsnede uitziet. Als je puur naar de huid kijkt, dan zie je alleen maar de opperhuid. Daaronder vinden we de lederhuid. Over het algemeen zie je nooit de lederhuid, behalve wanneer je een blaar hebt. Een blaar ontstaat altijd tussen de opperhuid en lederhuid; prik je de blaar door en haal je deze open, dan krijg je een kijkje op de lederhuid. Dit samen staat in de afbeelding afgebeeld onder “epidermis”. Daaronder vind je het bindweefsel dat de huid met de spieren verbindt, maar ook waar bijvoorbeeld het afweersysteem haar werk doet met het buiten de deur houden van verkeerde stoffen. En tenslotte heb je daaronder de vetlaag waar de haarwortels beginnen en zenuwen, spieren en dergelijke lopen. De afbeelding geeft een gezonde huid weer, waarbij de hoornlaag mooi intact is.

Een droge huid, wat is dat dan?

Een normale huid bevat in de hoornlaag veel vetlipiden. Dit is ook wel bekend als het “vetlaagje” op de huid. Bij een droge huid is er een tekort aan deze vetlipiden of is de dichtheid van de vetlipiden te laag. Een droge huid is dan ook per definitie een beschadigde huid, omdat de huid zich niet in de “normale” conditie bevindt..
Een droge huid is vaak te herkennen aan de schraalheid, wat in sommige gevallen ook gepaard gaat met roodheid. Vaak voelt de huid ook trekkerig of strak aan.

Oorzaak droge huid

De oorzaak van een droge huid kan heel divers zijn, maar omdat er verschillende factoren zijn, kan het in sommige gevallen ook een optelsom zijn van deze verschillende factoren. Een opsomming van mogelijkheden:

  • Erfelijke factor: het is mogelijk wanneer je ouders van zichzelf een droge huid hebben, dat je dit in de genen hebt meegekregen.
  • Ouderdom
  • Lage luchtvochtigheid (bijvoorbeeld bij kou of vriesweer)
  • Mensen met een nieraandoening hebben vaker een droge huid
  • Wanneer je voeding vooral eenzijdig is, kan je huid droog zijn
  • Bij huidaandoeningen zoals eczeem of psoriasis
  • Bepaalde medicijnen kunnen leiden tot een drogere huid
  • Overmatig douchen met heet water kan ertoe leiden dat de vetlipiden van het lichaam “afstromen”
  • Gebruik van reinigende stoffen zoals zeep of desinfectiemiddel (bv. in ziekenhuizen)

Wanneer elk van bovenstaande oorzaken al zou leiden tot een minieme uitdroging van de huid, kun je je misschien wel voorstellen dat alles tezamen de doorslag kan geven tot een blijvend droge huid.

Te vaak douchen

In de hedendaagse maatschappij vinden veel mensen het gewoon dat je tenminste twee tot drie keer per week onder de douche stapt. Met een fijne bad- en doucheschuim maak je jezelf schoon. Na het douchen droog je jezelf af en je komt tot de conclusie dat je huid trekt. De eerste adviezen om een droge huid te behandelen hebben betrekking op het douchen. Allereerst: douche niet te warm. Daarnaast worden wij mensen doorgaans niet meer vies zoals jaren geleden. Toen waren veel mensen op het land aan het ploegen en die kwamen natuurlijk onder de modder terug. Veel beroepen zijn vandaag de dag veel schoner dan voorheen. Als we kijken naar de huid, helemaal als je een droge huid hebt of daar aanleg voor hebt, dan is het maximaal één maal per week douchen ruim voldoende als je daarbij een zeepachtig product zoals shampoo gebruikt. Wil je tussentijds toch even een verfrissende douche nemen: gebruik dan geen reinigers, maar alleen water op een lauwe temperatuur.

Te vaak of te lang douchen beschadigt de natuurlijke huidbarrière, helemaal bij het gebruik van zeepachtigen die vetcellen letterlijk aan de huid onttrekken. Het gevolg daarvan is juist ná het douchen dat je een droge, trekkerige huid voelt. De huid zou dan onder normale omstandigheden dit zelf weer gaan herstellen, mits je de huid de tijd en gelegenheid hiertoe geeft.

Foutieve adviezen door drogisterijmedewerkers

In de voorbereiding voor dit artikel heb ik diverse drogisterijen bezocht en daarbij heb ik mij voorgedaan als klant. In alle adviesgesprekken besprak ik de case: “Ik heb na het douchen een droge, trekkerige huid. Welk product kan ik het beste gebruiken?” In totaal heb ik 45 verschillende filialen van verschillende landelijke ketens bezocht in het afgelopen jaar. In slechts één geval heb ik een fysiologisch juist advies ontvangen. In alle andere gevallen niet. Bij verschillende medewerkers vroeg ik ook door naar de werkzame stof van een verzorgend product, waarbij ik constateerde dat geen enkele medewerker eigenlijk de vereiste achtergrondinformatie paraat had. Vaak kwam iemand met een verhaal dat de huid droog werd bij het douchen en dan aangevuld moest worden met vocht. In één van mijn bezoeken werd door de drogisterijmedewerker aangegeven dat ze mij wel kon vertellen wat de werkzame ingrediënten waren, maar dat het mij toch niets zou zeggen. Ik vind het erg jammer dat gediplomeerde drogisterijmedewerkers zo slecht op de hoogte zijn van ons grootste orgaan: de huid.

Wat is dan het juiste advies wat gegeven had moeten worden?

We weten inmiddels dat de epidermis vooral uit lipiden bestaat en voor maar een klein deel uit waterstof/vocht. Zoals besproken, ligt de oorzaak van een droge, trekkerige huid na het douchen in het feit dat de huid te weinig lipiden heeft en daardoor niet meer soepel voelt. Het meest voor de hand liggende advies op basis van het (fysiologische) proces is dan ook dat de vetbalans weer wordt hersteld. Daarnaast zou ik adviseren dat je minder vaak doucht met warm/heet water en zeep, waarbij één maal per week voldoende is. En wanneer er dan na het douchen toch een droge huid ontstaat, is het ideaal als je met een vette stof de huid lekker inmasseert. Dit kan vrijwel elk vet product zijn. Je kunt bij wijze van spreken de olijfolie uit de keuken pakken en dit gebruiken, omdat het ook een vette stof bevat. De goedkopere zonnebloemolie daarentegen is minder geschikt, omdat zonnebloemolie niet goed in de huid trekt en meer waterig is qua structuur en feeling.

Een drogist is een commerciële organisatie en is dus zeker gebaat bij winst maken. Dus vanuit hun perspectief zou het beter zijn om een product te verkopen. Wat zouden zij dan kunnen verkopen wat ook nog eens past bij de indicatie? Dan zou de (drogisterij)medewerker een massageolie, huidolie of babyolie moeten adviseren. Het belangrijkste hierin is dat het hoofdbestanddeel een vetachtige stof betreft en géén “aqua” (water) als hoofdingrediënt. Iets wat vaak wel zit in bodylotions of dag- en nachtcrèmes. Deze producten raad ik dan ook af bij een droge huid, want deze middelen zijn eigenlijk alleen geschikt bij een normale of vette huid.

Ook zou de medewerker ervoor kunnen kiezen om een badolie te gebruiken. In de badolie zit tevens een emulgator waardoor je deze ook onder de douche kunt gebruiken aan het einde van je douchebeurt: je kunt je ermee insmeren. Wanneer je dan klaar bent met douchen, is het wel van wezenlijk belang dat je in plaats van je droog wrijven, jezelf droog dept om te voorkomen dat je alle olie er weer direct af haalt met je handdoek.

Daarbij zorgen de vetten op de huid er tevens voor dat het volume aan vocht in de huid behouden blijft en dat er een mooie balans blijft tussen de hoeveelheid vocht en vet. Zou er geen barrière zijn vanuit de lipiden, dan zou het vocht verdampen en is het gevolg dat ook de huid vochtarm wordt.

Bij gebruik van een massage- of huidolie zou je ook nog glycerine kunnen toevoegen. Deze stof bindt waterstofmoleculen aan zich, waardoor vochtcellen nog beter behouden blijven op de huid.

De verwarring van vocht in de huid

De oorzaak van de verwarring is vaak het feit dat wij verschillende huidlagen hebben: de epidermis als de buitenste laag, maar daaronder heb je nog de dermis en het bindweefsel. Juist in deze lagen is het vochtgehalte een stuk hoger, wat kan oplopen tot 65%. Echter, anders dan wordt gesuggereerd worden deze lagen van de huid en weefsel niet gevoed met vocht van buitenaf door een verzorgingsproduct, maar van binnenuit. Om die vochtbalans in orde te houden is het van wezenlijk belang om dagelijks voldoende te drinken, waarbij de aanbeveling geldt van 1,5 tot 2 liter per dag aan vocht. Als je daarnaast veel vochtontrekkende dranken consumeert, zoals cafeïnebevattende dranken en alcohol, dan is het verstandig dit te compenseren met bijvoorbeeld water. Echter, er bestaat geen enkele mogelijkheid dat vocht vanaf de epidermis naar binnen toe zou werken. In dat geval zou je ook even je handen onder de kraan kunnen doen en dan zou je lichaam weer voorzien van vocht zijn. Dit is echter zowel anatomisch als fysiologisch niet mogelijk. Juist omdat onze huid een barrièrefunctie heeft dankzij een laag die vooral uit lipiden bestaat, zal dit water afstoten (tenzij er eerst vocht is en daarop lipiden).

Misverstand: de huid moet ademen

Zweet uitstoot bij de huid

Eén van de andere veelgehoorde misverstanden tijdens mijn bezoeken bij drogisterijen is dat het product in kwestie zou helpen om de huid te ademen. Hier kan ik eigenlijk heel duidelijk over zijn: de huid kan namelijk niet ademen. Strikt genomen is ademen een proces waarbij lucht komt kijken, iets waarbij onze huid helemaal niets kan. Het enige orgaan in het menselijk lichaam zijn de longen die ons lichaam helpen ademen en die zorgen op hun beurt samen met het hart dat zuurstofrijk bloed naar de organen (zoals de huid) kan worden gestuurd. Had de huid wél kunnen ademen, dan hadden wij onze longen niet nodig en kon de huid deze functie wel overnemen.

Waar het vaak mee wordt verward is dat de huid wél kan dehydrateren. De huid speelt namelijk een belangrijke rol als het gaat om het peil houden van de inwendige temperatuur. Wanneer wij te warm zijn (bijvoorbeeld bij of na inspanning), dan produceert ons lichaam zweet. Dit is echter enkel alleen vanuit onze zweetklieren van binnen naar buiten toe en niet andersom. Dit proces heeft echter ook niets te maken met enige vorm van ademhaling, doordat dit proces iets te maken heeft met de warmte en vochtregulatie, zoals afgebeeld op de afbeelding.

Fysiologisch kan de huid dus al niet ademen. Wanneer een medewerker aangeeft dat een verzorgingsproduct helpt om de huid te laten ademen, dan zou ik mezelf alvast ernstig achter de oren krabben. Daarnaast zorgt een product er niet voor dat je beter dehydrateert. Daar is maar één remedie voor: voldoende drinken, zodat je je lichaam alle mogelijkheid geeft ook te kunnen dehydrateren.

Zorgt de barrièrelaag dan niet dat het vocht tegengehouden wordt?

Nee, dit is niet het geval. De barrièrelaag is zo gemaakt dat zweet wél naar buiten toe kan komen, maar dat stoffen niet naar binnen kunnen komen.

De huid is lui

Een van de lichamelijke eigenschappen is dat ons lichaam eigenlijk maar heel lui is. Dat wil zeggen: wanneer je zelf telkens een verzorgend product gebruikt (ongeacht wat het is) om een stof toe te voegen, dan maakt het lichaam hiervan zelf minder aan. Het lichaam heeft inmiddels toch al geleerd dat de stof wordt toegevoegd. Uiteindelijk zou het de wens moeten zijn dat je lichaam vanuit zichzelf kan functioneren. Wanneer je van plan bent structureel iets te doen aan je huid, dan is het belangrijkste om je lifestyle aan te passen, dus niet vaker dan eens per week douchen/baden met water en zeep. Daarnaast is het van belang om verzorgende producten zo min mogelijk toe te passen, dus alleen te gebruiken als het écht nodig is. Daarnaast is het goed om wanneer je een tijdje een hele droge huid hebt (bv. in het winterseizoen) het gebruik van verzorgende producten in de aanloop naar de warmere periode weer af te gaan bouwen, zodat je lichaam zelf het werk weer gaat doen zoals het behoort te doen.

Uitzonderingen

Toch zijn er enige uitzonderingen op de regel. Bij eczeem, psoriasis en andere huidaandoeningen is er vaak een ander onderliggend probleem. In zo’n geval is het beter om met de behandelend arts te bespreken welke producten je kunt gebruiken. Een vet product, zoals een amandelolie of jojobaolie die neutraal is, is dan één van de betere oplossingen. Wil je toch een geur eraan toevoegen, dan kun je het beste zelf doseren of laten doseren met maximaal 1% aan etherische olie. Ik zou daarin aanbevelen om geen geparfumeerde stoffen toe te voegen en/of synthetische geurstoffen.